CZY SYN CZŁOWIECZY ZNAJDZIE WIARĘ NA ZIEMI, GDY PRZYJDZIE?

w. 1 Jezus powiedział swoim uczniom przypowieść o tym, że zawsze powinni się modlić i nie ustawać.

Jezus kieruje do swoich uczniów przypowieść podkreślającą znaczenie modlitwy w ich życiu. Nie podkreśla przy tym skuteczności modlitwy i jej wysłuchania, lecz kieruje ich uwagę na jej trwałą i nieustanną konieczność. Grecki termin dei oznaczający „trzeba”, „musieć” wskazuje na mocne powiązanie modlitwy uczniów z koniecznością stałego jej praktykowania. Św. Łukasz chce przez to podkreślić, że permanentna modlitwa odpowiada owocnemu oczekiwaniu na przyjście Pana, które może mieć miejsce w każdej chwili. Postawa wytrwałej modlitwy jest znakiem serca zawsze skierowanego w stronę Boga. Każde ludzkie działanie powinno być zanurzone w modlitwie, gdyż tylko wtedy znajduje swój właściwy sens i jest realizacją zamierzeń samego Boga. Modlitwa jawi się nie tylko jako czynność ludzka, lecz jako pragnienie samego Boga. Bóg pragnie szczęścia człowieka, stąd mocno podkreśla wagę autentycznej modlitwy w drodze do szczęścia nie tylko doczesnego, lecz przede wszystkim wiecznego. Grecki termin enkakein (ustawać) może także oznaczać „zniechęcać się”. Modlitwa jawi się jako walka z wszystkimi przeszkodami, które nas pragną do niej zniechęcić. Zwycięstwem szatana jest wmówienie człowiekowi, że modlitwa jest stratą czasu, czymś bezsensownym i bezcelowym. Tymczasem św. Łukasz mocno podkreśla, że modlitwa nierozerwalnie łączy się z pragnieniem powrotu Pana i jest ciągłym przebywaniem w Jego obecności.

w. 2-3 W pewnym mieście żył sędzia, który Boga się nie bał i nie liczył się z ludźmi. W tym samym mieście żyła wdowa, która przychodziła do niego z prośbą: „Obroń mnie przed moim przeciwnikiem!”

Przypowieść rozpoczyna się od zwięzłego opisu osób w niej występujących. Pierwszą z nich jest sędzia, który wskutek swojej pychy i wysokiej pozycji społecznej nie wykazywał bojaźni przed Bogiem i nie szanował innych ludzi. Charakterystyka ta wskazuje na fakt, że sędzia był osobą pozbawioną religijności i nie mającą litości da innych ludzi. Nie opierał się na prawdziwej mądrości, której źródłem według tradycji starotestamentalnej była zawsze bojaźń Boża: Bojaźń Pańska początkiem mądrości; wspaniała zapłata dla tych, co według niej postępują, a sprawiedliwość Jego trwać będzie zawsze (Ps 111,10). W tradycji biblijnej funkcja sądzenia przypisywana jest samemu Bogu, stąd sędzia powinien być obrazem Boga i Jego przedstawicielem na ziemi. W Starym Testamencie tożsamość i funkcja sędziego była nierozerwalnie związana z Najwyższym Sędzią i charakteryzowała się bojaźnią Bożą.

W sposób kontrastowy do sędziego zostaje wzmiankowana wdowa, której status społeczny w judaizmie czasów Jezusa był bardzo niski. W tradycji starotestamentowej nakaz szczególnej ochrony wdów i sierot był bardzo mocno eksponowany: Nie będziesz krzywdził żadnej wdowy i sieroty.  Jeślibyś ich skrzywdził i będą Mi się skarżyli, usłyszę ich skargę,  zapali się gniew mój, i wygubię was mieczem i żony wasze będą wdowami, a dzieci wasze sierotami (Wj 22,21-23). Choć wdowa żyła w tym samym mieście, co sędzia, to jednak nie mogła go przekupić drogimi podarkami. Wytrwale prosi ona sędziego o obronę przed bliżej nieokreślonym przeciwnikiem. W prośbie tej widać analogię do wezwania Modlitwy Pańskiej – zbaw nas od złego (Mt 6,13).

w. 4-5 Przez pewien czas nie chciał; lecz potem rzekł do siebie: „Chociaż Boga się nie boję ani z ludźmi się nie liczę, to jednak, ponieważ naprzykrza mi się ta wdowa, wezmę ją w obronę, żeby nie przychodziła bez końca i nie zadręczała mnie”.

Postawa sędziego pozostaje zamknięta na nieustanne prośby wdowy przez pewien czas. Początkowo nie znajduje w swym życiu żadnej motywacji, aby pomóc osobie słabszej i uboższej. Brak bojaźni Bożej i brak szacunku do innych ludzi uważa za przejaw swojej pełnej wolności i niezależności. Wytrwała postawa wdowy, która z wielką determinacją i zapałem prosi o pomoc dla siebie powoduje zmianę postawy sędziego. Nie chce on żeby kobieta przychodziła do niego bez końca i zadręczała go, więc decyduje się jej pomóc. Czasownik grecki hypopiadzo tłumaczony jako „zadręczać” literalnie oznacza „uderzać w oczy”. Postawa więc wdowy jest więc „mocnym uderzeniem” dla sędziego, który chcąc uniknąć „zranień”, szybko decyduje się na rozwiązanie problemu. Zdeterminowana postawa kobiety jest więc ciosem zadającym ranę postawie pychy i egoizmu sędziego. Nie może on tego znieść, więc postanawia spełnić to, o co go prosi kobieta – to znaczy wziąć ją w obronę przed przeciwnikiem. Widać stąd, że o skuteczności wdowy nie zadecydował jakiś dar materialny czy osobiste przymioty, lecz wytrwałe prośby.

Podobnie jest w relacji człowieka wobec Boga. Uczy o tym Pan Jezus we wcześniejszym kontekście: I Ja wam powiadam: Proście, a będzie wam dane; szukajcie, a znajdziecie; kołaczcie, a otworzą wam. Każdy bowiem, kto prosi, otrzymuje; kto szuka, znajduje; a kołaczącemu otworzą. Jeżeli którego z was, ojców, syn poprosi o chleb, czy poda mu kamień? Albo o rybę, czy zamiast ryby poda mu węża? Lub też gdy prosi o jajko, czy poda mu skorpiona? Jeśli więc wy, choć źli jesteście, umiecie dawać dobre dary swoim dzieciom, o ileż bardziej Ojciec z nieba da Ducha Świętego tym, którzy Go proszą» (Łk 11,9-13).

w. 6-8 I Pan dodał: «Słuchajcie, co ten niesprawiedliwy sędzia mówi. A Bóg, czyż nie weźmie w obronę swoich wybranych, którzy dniem i nocą wołają do Niego, i czy będzie zwlekał w ich sprawie? Powiadam wam, że prędko weźmie ich w obronę. Czy jednak Syn Człowieczy znajdzie wiarę na ziemi, gdy przyjdzie?»

W ostatnich wersetach Jezus sam wyjaśnia opowiedzianą przypowieść, podając swym uczniom naukę. Jezus zostaje nazwany przez Ewangelistę Łukasza Panem (gr. Kyrios). Wskazuje to na Boski autorytet Jego nauczania i na objawienie tego, co jest wolą samego Ojca. Sędzia otrzymuje miano „niesprawiedliwy”, gdyż jego postępowanie jest nieetyczne i egoistyczne. Jezus pragnie skontrastować postawę tego niesprawiedliwego sędziego z postawą Boga, który jest sprawiedliwym i miłosiernym Sędzią. Jezus kieruje uwagę słuchaczy na ich relację modlitewną z Bogiem. W celu uwypuklenia swej nauki porównuje On sędziego do Boga, a proszącą wdowę do modlącej się wspólnoty Kościoła. Stosując porównanie do niesprawiedliwego sędziego, Jezus na zasadzie kontrastu formułuje pytanie: czy Bóg nie weźmie w obronę swoich wybranych, którzy dniem i nocą wołają do Niego i czy będzie zwlekał w ich sprawie? Wytrwała modlitwa uczniów zostaje w sposób obrazowy opisana jako wołanie do Boga dniem i nocą. Bóg, który w sposób kontrastowy do niesprawiedliwego sędziego nie kieruje się egoizmem, prywatą i zaspokojeniem interesownych celów, czyż może nie wysłuchać modlitwy wołającego Kościoła? Modlący się uczniowie otrzymują tytuł „wybranych”. Są oni wybranymi przez Boga, aby wypełniać Jego wolę i pokazywać swoją całkowitą przynależność do Niego przez stałą i nieustającą modlitwę. Wspólnota uczniów na podobieństwo owdowiałej oblubienicy czeka na swojego Oblubieńca. W jej postawie oczekiwania najważniejszą jawi się wytrwała i gorliwa modlitwa, w której słychać mocne wołanie: Maranatha – przyjdź, Panie Jezu! (Ap 22,20).

Jezus odpowiada na zadane przez siebie pytanie, stwierdzając, że Bóg prędko, bez żadnej zwłoki weźmie w obronę swoich wybranych. Bóg jako sprawiedliwy Sędzia z pełną wrażliwością reaguje na intencje modlącego się Kościoła. Jest Tym, który już teraz bierze w obronę swoich wybranych i Tym, który przyjdzie na końcu czasów.

Perykopę kończy drugie pytanie zadane przez Jezusa: Czy jednak Syn Człowieczy znajdzie wiarę na ziemi, gdy przyjdzie? W pytaniu tym wyraźnie kieruje uwagę swoich słuchaczy na czasy ostateczne. Wcześniejsza postawa wytrwałej modlitwy wybranych zostaje teraz określona postawą wiary na ziemi w momencie Jego paruzji. Przez swoje pytanie Jezus uczy nas, że wiara ta wyraża się w nieustannej modlitwie wspólnoty Kościoła, która oczekuje na przyjście Pana. Postawę wspólnoty pierwotnego Kościoła, która cierpliwie oczekuje na przyjście Pana można dobrze zrozumieć w świetle Drugiego Listu św. Piotra: Niech zaś dla was, umiłowani, nie będzie tajne to jedno, że jeden dzień u Pana jest jak tysiąc lat, a tysiąc lat jak jeden dzień. Nie zwleka Pan z wypełnieniem obietnicy – bo niektórzy są przekonani, że Pan zwleka – ale On jest cierpliwy w stosunku do was. Nie chce bowiem niektórych zgubić, ale wszystkich doprowadzić do nawrócenia (2 P 3,8-9). Użycie w pytaniu wyrażenia „Syn Człowieczy” przywołuje apokaliptyczną postać z Księgi Daniela (Dn 7,13), która po wprowadzeniu do Przedwiecznego obejmuje panowanie, chwałę i władzę królewską (Dn 7,13-14). Użycie tego tytułu w odniesieniu do Jezusa wskazuje na Jego funkcję eschatologiczną i związane jest z objawieniem Jego boskiej godności. W odróżnieniu od pierwszego, to drugie pytanie pozostaje bez odpowiedzi. Pytanie to jest skierowane do uczniów Jezusa różnych czasów, wśród których jesteśmy także i my. Odpowiedzią na pytanie Jezusa jest nasza postawa nieustannej modlitwy i wiary we wspólnocie modlącego się i wierzącego Kościoła.