Jakiemu panu służę?

Komentarz

Nikt nie może dwom panom służyć. Bo albo jednego będzie nienawidził, a drugiego będzie miłował; albo z jednym będzie trzymał, a drugim wzgardzi. Nie możecie służyć Bogu i Mamonie (Mt 6, 24)

Jezus wyraźnie stwierdza, że człowiek nie może jednocześnie służyć dwom panom. Termin „pan” (gr. kyrios) w tekstach biblijnych ma odniesienie do Boga. Chrześcijanie odnoszą ten termin do Jezusa Chrystusa. Z kontekstu wiadomo, że drugim „panem” człowieka może stać się mamona. Termin „mamona” z języka aramejskiego maamun – to coś, w czym pokłada się ufność; co staje się podstawą ludzkiej egzystencji. Ekwiwalent tego terminu w języku greckim odnosi się do bogactwa i luksusu. Starożytne pisma rabinów żydowskich odnoszą ten termin do niegodziwego zysku, krzywdy, pozbawienia kogoś należnej mu własności.

W nauczaniu Jezusa termin ten jest wyraźnie przeciwstawiony Bogu i może symbolizować różne „bożki tego świata”, w których człowiek, odchodząc od Boga – prawdziwego źródła życia – szuka wypełnienia egzystencjalnej pustki. Mamoną może stać się np. bogactwo, władza, zaspokajanie przyjemności. Nauczanie Jezusa można odnieść do pierwszego przykazania Dekalogu: „Nie będziesz miał cudzych Bogów obok Mnie” (Wj 20, 3; Pwt 6, 5). W przykazaniu tym Bóg podkreśla swą jedyność, zabraniając kultu innych bożków.

Jezus wyraźnie przeciwstawia Boga i „mamonę”. Chce przez to podkreślić, że jest rzeczą niemożliwą dla człowieka, aby pogodzić w swoim życiu służbę Bogu ze służbą bożkom tego świata. Nie można podzielić swojego serca dla dwóch panów, gdyż w ten sposób człowiek przeżywa wewnętrzne rozdarcie, które prowadzi do niepokoju i zniewolenia.

Dlatego powiadam wam: Nie martwcie się o swoje życie, o to, co macie jeść i pić, ani o swoje ciało, czym się macie przyodziać. Czyż życie nie znaczy więcej niż pokarm, a ciało więcej niż odzienie? (Mt 6, 25)

Jezus wzywa swych uczniów, aby porzucili nadmierną troskę o byt materialny. Nie jest to oczywiście wezwanie do braku odpowiedzialności za utrzymanie siebie i swojej rodziny. Termin grecki merimnao („troszczyć się”) może być także tłumaczony jako „być pochłoniętym”, „być zaabsorbowanym”. Jezus pragnie, aby jego uczniowie uwolnili się z lęku i utrapień o byt materialny poprzez całkowite powierzenie się w ręce Boga, który jest właściwym Panem życia i śmierci. Człowiek słabej wiary, przesadnie zamartwiony o swój los, to człowiek myślący tylko o utrzymaniu swojej egzystencji doczesnej. Uważa on, że poza granicą śmierci nie ma nic, więc robi wszystko, aby jak najdłużej utrzymać się przy życiu. Jest to jego największym zmartwieniem. Człowiek wierzący w Boga ma świadomość, że za granicą śmierci czeka na niego wieczna wspólnota z Bogiem miłości. Dzięki wierze może on pozbyć się lęków i nadmiernych trosk oraz żyć w pełni teraźniejszością jako dziecko Boga. Stwórca nieustannie troszczy się o swoje stworzenie, pragnąc je nakarmić i przyodziać. Całkowite powierzenie się w Jego ręce umożliwia człowiekowi w pełni życie dniem dzisiejszym.

Przypatrzcie się ptakom podniebnym: nie sieją ani żną i nie zbierają do spichlerzy, a Ojciec wasz niebieski je żywi. Czyż wy nie jesteście ważniejsi niż one? Kto z was, martwiąc się, może choćby jedną chwilę dołożyć do wieku swego życia? (Mt 6, 26-27)

Jezus ilustruje swoje nauczanie obrazem zaczerpniętym ze świata przyrody. Zatroskanie człowieka o pokarm ukazuje w kontekście zachowania ptaków, które choć nie zabiegają o pokarm, to jednak są żywione przez Boga. Człowiek stworzony na obraz i podobieństwo Boga jest o wiele ważniejszy niż ptaki. Jezus podkreśla to poprzez pytanie: „Czyż wy nie jesteście ważniejsi niż one?”. Bóg jest dla człowieka Ojcem, a człowiek żyjący w komunii z Nim może rozpoznawać swoje synostwo Boże. Jezus poucza jednocześnie, że mimo całego zatroskania człowiek nie jest panem swojego życia i bez woli Boga nie może tego życia przedłużyć. Postawa całkowitego zaufania Bogu przypomina sytuację z raju, gdzie pierwsi rodzice doświadczali szczęścia przebywania w bliskości Pana, który zapewniał im wszystko, czego potrzebowali do życia, i dopiero na skutek grzechu zostali tego pozbawieni.

A o odzienie czemu się martwicie? Przypatrzcie się liliom polnym, jak rosną: nie pracują ani przędą. A powiadam wam: nawet Salomon w całym swoim przepychu nie był tak ubrany jak jedna z nich. Jeśli więc ziele na polu, które dziś jest, a jutro do pieca będzie wrzucone, Bóg tak przyodziewa, to czyż nie tym bardziej was, ludzie małej wiary? (Mt 6, 28-30)

Troskę człowieka o odzienie umieszcza Jezus w kontekście kwiatów (lilii polnych), które choć o to nie zabiegają, to jednak przewyższają swym pięknem splendor króla Salomona. Piękno natury przewyższa ludzkie wytwory. To Bóg przyodziewa polne kwiaty nadając im piękno i blask. W ponownym pytaniu Jezusa – „czyż nie tym bardziej was, małej wiary?” – widać, że Bogu zależy na swoim stworzeniu, a tym bardziej na człowieku. Jednak człowiek wskutek małej wiary nie dostrzega Bożego działania, licząc tylko na swoje własne siły i przedsiębiorczość. Zaślepiony lękiem i troską nie potrafi dostrzec opiekuńczej dłoni Boga. Brak mu wiary i zaufania wobec swego Stwórcy. Nauka Jezusa wskazuje, że w rzeczywistości Bóg nie jest oddalony od swoich stworzeń i z wielką wrażliwością reaguje na wszystkie zagrożenia i problemy człowieka. W odróżnieniu od ptaków i kwiatów polnych człowiek obdarzony świadomością i wolnością jest powołany przez Boga do tego, aby uprawiał i strzegł ogrodu Eden (Rdz 2, 15). Praca jawi się jako wielka wartość, dzięki której człowiek przekształca daną mu przez Boga rzeczywistość i siebie samego. Jednak praca ta nie może stać się celem samym w sobie pozbawionym odniesienia do Stwórcy. Wtedy człowiek staje się de facto niewolnikiem pracy i pracoholikiem, niszcząc to co najbardziej wartościowe – swoje życie duchowe.

Nie martwcie się zatem i nie mówcie: co będziemy jedli? co będziemy pili? czym będziemy się przyodziewali? Bo o to wszystko poganie zabiegają. Przecież Ojciec wasz niebieski wie, że tego wszystkiego potrzebujecie (Mt 6, 31-32)

Jezus mocno podkreśla Bożą Opatrzność. Bóg zna doskonale potrzeby człowieka i może je wszystkie zaspokoić. Często jednak człowiek nie ufa Bogu i sam poszukuje sposobów zaspokojenia swoich potrzeb. Troska o jedzenie, picie i o ubiór bez odniesienia do Stwórcy jest postawą pogańską, w której na pierwszym miejscu są stawiane sprawy materialne. Poganin nie przyjmuje prawdy, że Bóg jest Ojcem i dlatego liczy tylko na siebie w zaspokajaniu swych potrzeb materialnych. W postawie tej brak jest otwarcia na wspólnotę z Bogiem, której konsekwencją jest prawdziwa wolność, szczęście i życie wieczne. Dla uczniów Jezusa Bóg jawi się jako zatroskany Ojciec chcący wypełnić wszelkie pustki ludzkiego serca.

Starajcie się naprzód o królestwo i o Jego sprawiedliwość, a to wszystko będzie wam dodane (Mt 6, 33)

Na pierwszym miejscu w życiu człowieka powinien być Bóg zapraszający do swego królestwa i do realizacji Jego sprawiedliwości. Jeśli Bóg jest na pierwszym miejscu, wszystko jest na właściwym miejscu (św. Augustyn). Najgłębszym powołaniem człowieka jest tworzenie wspólnoty z Bogiem i bliźnimi. Człowiek dbając o swoje życie duchowe otwiera w sobie nowe przestrzenie wolności i twórczości, które pozwalają na owocną współpracę ze Stwórcą. Głównym celem człowieka powinno być królestwo Boże, które wraz z przyjściem Jezusa obejmuje zarówno rzeczywistość doczesną, jak i nadprzyrodzoną. Jednym z podstawowych warunków osiągnięcia królestwa Bożego jest realizacja sprawiedliwości polegająca na zachowywaniu nauki Jezusa i byciu Jego świadkiem. Tylko taka postawa otwiera człowieka na życie wieczne po śmierci.

Nie martwcie się więc o jutro, bo jutrzejszy dzień sam o siebie martwić się będzie. Dosyć ma dzień każdy swojej biedy (Mt 6, 33)

Jezus podsumowuje swoje nauczanie wezwaniem do życia dniem dzisiejszym, bez zbytniej troski o jutro. Tylko taka postawa pozwala żyć pełniej „tu i teraz” i odnajdywać właściwy sens swego życia. Człowiek nie powinien obarczać się przyszłymi zmartwieniami i lękami, lecz z ufnością oddawać je w ręce miłosiernego Boga. Trzeba na każdy dzień tworzyć wspólnotę z Bogiem, dzięki której możliwy jest do udźwignięcia każdy krzyż. Bóg jest Panem zarówno teraźniejszości, jak i przyszłości.